کشوری با مستأجران مادام العمر

به گزارش خبرساز ایران، مردی با ژاکت خاکستری روی بالکنی ایستاده که مشرف به خانه ها، دریاچه و رشته کوه های کم ارتفاع پشت سر او است. “فیلیپ اسکیبا” در تراس خانه اجاره ای خود در زیلیکون در سوئیس با نمایی از دریاچه زوریخ در پس زمینه آن می گوید: “من فکر می ‌کنم داشتن دارایی در DNA افراد برنامه‌ ریزی شده است. با این وجود، اگر می خواهید در شهری در سوئیس زندگی کنید اجاره خانه در حال حاضر تنها گزینه پیش روی شماست”.

در هر کشور دیگری “فیلیپ اسکیبا” یک تحلیلگر با درآمد خوب که در صنعت مالی کار می کند ممکن بود در خرید خانه تردیدی به خود راه نمی داد. با این وجود، در شهری که او در حومه زوریخ در آن زندگی می کنند حتی خانه های زشت آنجا آن گونه که او توصیف می کند نیز میلیون ها دلار قیمت دارند.

سال گذشته یک خانه گچی ساده و بژ در همسایگی او به فروش رفت. قیمت: ۷٫۵ میلیون فرانک سوئیس یا حدود ۸٫۳ میلیون دلار. اسکیبا ۴۱ ساله که در آپارتمانی اجاره ای همراه با نامزدش زندگی می کند می گوید: “اولین فکر من این بود که این مسخره و تقریبا یک توهین است”. هنگامی که خانه چند هفته بعد فروخته شد واقعیت مالکیت خانه در سوئیس در این روزها برای او آشکار شد. او می گوید: “خرید خانه برای یک خانواده در هر نقطه نزدیک زوریخ صرفا کاری لوکس نیست”. اسکیبا می افزاید: “این کاری فراتر از لوکس بودن است. دو بچه، یک خانه، یک باغ، دو خودرو. من کسی را در اینجا نمی شناسم که آن را داشته باشد”. نه میلیون ساکن سوئیس از ثروتمندترین افراد روی سیاره زمین اکثرا مستاجر هستند. حتی متخصصان شهری در اینجا به طور فزاینده ای خود را محروم از بازار املاک و مستغلات می بینند. طبق نتایج ارزیابی ای که شرکت تحقیقاتی Wüest Partner انجام داده میانگین قیمت یک  آپارتمان استودیویی در زوریخ ۱٫۱ میلیون دلار است. قیمت ملک بر اساس متر مربع در زوریخ حدود ۸۰ درصد گران تر از مساحت مشابه یک ملک در پاریس است.

آندریاس وبر یکی از ساکنان زوریخ مدیر عامل Corefinanz یک کارگزاری وام مسکن می گوید: “من فکر می کنم اکثر مردم در سوئیس هنوز رویای یک خانه و باغ یک خانواده را در سر دارند. صاحب خانه شدن در این کشور دیگر امکان پذیر نیست”.

وبر که خود مدیرعامل است مستاجر می باشد و در یک آپارتمان که با قطار نیم ساعت از مرکز زوریخ فاصله دارد زندگی می کند. میانگین سنی خریدار خانه برای اولین بار در سوئیس به ۴۸ سالگی رسیده که ۱۵ سال بیش از میانگین سنی خرید خانه در فرانسه کشور همسایه است.

در زمانی که جوانان در مناطقی مانند کالیفرنیا، نیویورک و لندن نمی توانند راهی برای خرید خانه پیش روی شان ببینند سوئیس نگاهی اجمالی از جامعه پسا مالکیت به جهان ارائه می دهد. حدود ۳۶ درصد از سوئیسی ها صاحب خانه یا آپارتمان هستند که پایین ترین نرخ در غرب و نرخی بسیار کمتر از میانگین ۷۰ درصد در اتحادیه اروپا و ۶۷ درصد در ایالات متحده محسوب می شود. در حالی که بسیاری از جوانان سوئیسی می گویند در اجاره نشینی مادام العمر نکات مثبتی از جمله دور ماندن از دردسرها و تعهدات مرتبط با مالکیت خانه می بینند در عین حال اذعان می کنند از این که گزینه دیگری برای انتخاب ندارند این موضوع برای شان مایه رنجش است.

در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر مالکیت خانه توسط دولت تشویق می شود و به طور کلی به عنوان یکی از آداب و رسوم زندگی تبدیل شده است. در سوئیس جایی که ۷۰ درصد زمین را کوه‌ ها تشکیل می‌ دهند و املاک و مستغلات گران قیمت هستند یک عمر اجاره نشینی به عنوان شکستی فردی یا نقص سیستم قلمداد نمی شود.

آلیس هولنشتاین روانشناس متخصص در مسائل شهری می گوید: “من افراد زیادی را می شناسم که هرگز نمی خواهند خانه بخرند. آنان برای مالکیت خانه ارزشی قائل نیستند. آنان فکر می کنند ارزش قائل شدن برای مالکیت خانه تفکری از مُد افتاده است”. اجاره کنندگان خانه در سوئیس می گویند در آن کشور کم تر قضاوتی در مورد افراد براساس مالکیت ملک صورت می گوید و درباره اهمیت ثروت سازی از طریق مالکیت خانه اصلا صحبتی به میان نمی آید.

کریستین هیلبر از ساکنان بازل در شمال سوئیس که در زمینه املاک و مستغلات تخصص دارد و در مدرسه اقتصاد لندن تحصیل کرده می گوید: “در اینجا اکثریت افراد خانه اجاره می کنند و این موضوع اصلا انگی اجتماعی قلمداد نمی شود بالعکس اگر مالک خانه باشید بسیاری از مردم می پرسند چرا”؟!

سوئیس از پایان جنگ جهانی دوم اکثریت جمعیت اش اجاره نشین بوده اند و از جهاتی این موضوع به نفع آن کشور بوده است. در سال ۲۰۰۸ میلادی زمانی که وام غارتگرانه و نکول (ناتوانی از بازپرداخت بدهی) وام ها ایالات متحده را وارد رکود اقتصادی ساخت اقتصاد سوئیس از آن بحران در امان ماند. با این وجود، علیرغم ترجیح اکثریت سوئیسی ها برای اجاره نشینی واقعیت های مالی چیز دیگری را نشان می دهند. بررسی های ملی نشان می دهند که در چندین دهه اخیر صاحب خانه های سوئیسی دست کم از نظر ثروت وضعیت بهتری داشته اند. میانگین ارزش خالص دارایی یک صاحب خانه سوئیسی در سن ۳۰ سالگی شش برابر بیش تر از میانگین ارزش خالص دارایی یک اجاره کننده همسن است. شکاف ثروت نیز تنها با افزایش سن بیش تر می شود. براساس مطالعه ای که توسط “اورسینا کوهن” در بنیاد سوئیس برای تحقیقات در علوم اجتماعی در لوزان انجام شد صاحب خانه های سوئیسی در دهه هفتم عمرشان ۱۱ برابر ثروتمندتر از مستاجران همسن خود هستند.

نکته مهم این است که به قول خانم کوهن برای آن که در سوئیس صاحب خانه شوید “برای به دست آوردن ثروت بیش تر به ثروت نیاز دارید”.

“مارتین هوسلی” استاد دانشگاه ژنو که چندین دهه در مورد مالکیت خانه در سوئیس مطالعه کرده می گوید: “اگرچه از نظر ریاضیاتی در دراز مدت وضعیت به نفع مالکان خانه است اما بسیاری از سوئیسی ها نمی توانند پیش پرداختی که طبق قانون ۲۰ درصد قیمت خرید است را پرداخت کند. به این قیمت ۴ درصد هزینه های انتقال را نیز بیافزایید و حداقل پیش پرداخت برای خانه با میانگین قیمت در سوئیس که در حال حاضر ۱٫۴ میلیون دلار ۳۳۶ هزار دلار می باشد.

این یک عدد دلهره آور برای یک صاحب کافی شاپ ۳۷ ساله در خیابانی شلوغ در زوریخ است. برای او که بیش از ۲۰۰ فنجان قهوه در روز می فروشد درآمدش به سختی اجازه می دهد که ۱۹۰۰ فرانک (۲۱۱۰ دلار) را برای آپارتمان یک خوابه اش همراه با نامزدش و پسر نوزادش بپردازد.

او در مورد وضعیت مالی شخصی اش می گوید: “در پایان ماه صفر هستم. من جرات نمی کنم حتی رویای خانه دار شدن را در ذهن ام مرور کنم. مقدار پولی که در طول عمرتان برای اجاره خرج می‌کنید کاملا دیوانه ‌کننده است. با این وجود، در حال حاضر هیچ راه حل واضحی برای من وجود ندارد. خانواده من پول نقد ندارند. فکر می‌ کنم تا آخر عمرم اجاره نشین باقی خواهم ماند”.

تا همین اواخر هولنشتاین روانشناس نیز البته به دلایلی مختلف این گونه فکر می کرد. اجاره مزایای خود را در سوئیس دارد: مستاجران از افزایش بی دلیل اجاره بها و افزایش نرخ بهره یا هزینه نوسازی مصون باقی می مانند و هم چنین این گزینه به آنان اجازه می دهد در مناطق مطلوب تری زندگی کنند. هولنشتاین ۴۱ ساله در آپارتمان زیبایی در مرکز شهر زوریخ در قلب یک شهر قرون وسطایی به خوبی حفظ شده زندگی می کند می گوید: “وقتی مستاجر هستید مجبور نیستید ازساختمان مراقبت کنید. اگر سیستم گرمایشی کار نکند صرفا یک تماس تلفنی با مالک برقرار می کنید چرا که آنجا متعلق به شما نیست”.

با این وجود، چهار سال پیش زمانی که او و شریک زندگی اش صاحب فرزند شدند دریافتند که خواستار یک خانه دائمی هستند و همه چیز تغییر کرد. آنان خانه ای  به مساحت ۱۳۹ متر مربع در شرق زوریخ با فاصله ۲۵ دقیقه ای با قطار از مرکز شهر را به قیمت ۲٫۱ میلیون فرانک (۲٫۳ میلیون دلار) پیدا کردند و پس از اتمام بازسازی مکان قصد داشتند به آنجا بروند. هولنشتاین می گوید: “زمانی که خانه را خریدیم فکر کردم آزادی ام را از دست داده ام این مرا وحشت زده ساخت”. او کمی خجالت می کشد که به دوستان اش که اکثرشان مستاجر هستند بگوید که توانسته خانه ای بخرد. او می گوید: “واکنش دوستان ام این نبود که وای، چه عالی که خانه ای خریداری کردید. بیش تر واکنش شان شبیه این بود که واقعا چرا چنین تصمیمی گرفتید”؟!

برای یک بازدید کننده از مناطق مختلف سوئیس درک این که چرا قیمت مسکن در آن کشور بالاست چندان دشوار نیست. کوچه‌های سنگی چند صد ساله شهرهایی مانند برن و زوریخ دست نخورده باقی مانده از زمان جنگ های جهانی به مثابه موزه های زنده هستند. افق زوریخ کوه های سر به فلک کشیده پوشیده از برف را به تصویر می کشد. دریاچه ای که اطراف شهر را فرا گرفته به قدری بکر است که عابران گاهی اوقات مستقیما از پیاده روها و تفرجگاه های شهر هوس می کنند تنی به آب بزنند.

برای اسکیبا تحلیلگر صنعت مالی مالک خانه بودن در سوئیس هنوز یک چشم انداز بعید به نظر می رسد. او ماهانه ۶۰۰۰ فرانک (۶۶۰۰ دلار) برای اجاره آپارتمان خود در تپه ای که عمارت های کنار دریاچه با برخورداری از نور آفتاب در آنجا واقع شده اند می پردازد.

اکثر افرادی که در دفتر اسکیبا کار می کنند دست کم ۱۰۰۰۰۰ فرانک حقوق سالانه دریافت می کنند اما تنها دو نفر از آنان صاحب خانه هستند. او می توانست یک خانه در حومه شهر خارج از زوریخ بخرد. در ۶۰ کیلومتری آنجا املاکی وجود دارند که به قیمت ۱٫۵ میلیون به فروش می رسند اما او نمی خواهد  دور از دفتر و دوستان اش در شهر زندگی کند.