داستان جذاب زیپ ۱۳۰ ساله

به گزارش خبرساز ایران، دورکاری و کار از خانه اولین چالشی نیست که زیپ در طول عمر ۱۳۰ ساله خود با آن مواجه شده است. شلوار جین دکمه دار مرتباً به مد باز می گردد و همه می دانند که گیر کردن زیپ تا چه اندازه می تواند ناامید کننده باشد. با این وجود، زیپ ۱۳۰ سال پس از ثبت اختراع از جایگاه خود به عنوان اصلی ترین اکسسوری مُد دفاع کرده است.

چگونه همه چیز آغاز شد؟

مدل های اولیه زیپ برای لباس در اوایل دهه ۱۸۵۰ میلادی عرضه شدند. با این وجود، آن زیپ ها زنگ زدند و اغلب ناخواسته باز شدند. استفاده از آن زیپ ها ناخوشایند و بسیار گران بود.

یک فروشنده سیار آمریکایی به نام “ویتکام جادسون” در سال ۱۸۹۰ یک نسخه بهبود یافته از نگهدارنده را توسعه داد و در تاریخ ۲۹ آگوست ۱۸۹۳ میلادی حق ثبت اختراع خود را دریافت کرد. اندکی بعد او اختراع خود را در نمایشگاه جهانی شیکاگو ارائه کرد. زیپ جادسون به عنوان جایگزینی برای بند کفش بلند روی چکمه طراحی شده بود. با این وجود، ظاهرا بستن بند کفش برای همگان خسته کننده نبود و اختراع او با بی تفاوتی مواجه شد.

ارتش امریکا مشتری اصلی بود

مهندسان دیگر به بهینه سازی این اختراع از جمله در اروپا ادامه دادند. ارتش ایالات متحده به یکی از خریداران عمده آن تبدیل شد و در طول جنگ جهانی اول زیپ‌ ها را در لباس و تجهیزات سربازان ادغام کرد. تا اواخر دهه ۱۹۳۰ میلادی بود که این اختراع بالاخره صنعت مُد را متحول کرد. همان طور که اغلب در مورد نوآوری های مد در آن زمان اتفاق می افتاد زیپ در ابتدا فقط برای لباس های مردانه استفاده می شد زیرا پوشیدن لباس هایی با قابلیت زود در آورده شدن از بدن برای زنان امری نامناسب قلمداد می شد. هنگتمی که در نهایت زیپ ها بر روی لباس زنانه قرار گرفتند به جای آن که در قسمت فاق قرار بگیرند به طور مجزا در کناره قرار می گرفتند تا توجه بیننده به قسمت های خصوصی زنان جلب نشود. در آلمان شلوار جین در دهه ۱۹۶۰ میلادی به عنوان لباسی بدون جنسیت پذیرفته شد. با این وجود، تا به امروز بسیاری از تولیدکنندگان هنوز شلوارها را بر اساس جنسیت متفاوت طراحی می ‌کنند: زیپ‌ ها در مد زنانه به طور سنتی با دست چپ و برای لباس مردانه با دست راست بسته می شوند. این میراث دوران پیش از اختراع زیپ است زمانی که پلاک ‌های دکمه ‌ای در مد زنانه برای خانم ‌های ثروتمندی طراحی می ‌شدند که توسط خدمتکاران شان لباس می ‌پوشیدند. در حال حاضر، این تمایز به سختی در مورد لباس های تک جنسیتی وجود دارد اگرچه هنوز برای پیراهن، بلوز و کت و شلوار معمول است.

زیپ روی ماه

زیپ ها در ابتدا از فلز ساخته می شدند و بعدا از مواد دیگری مانند نایلون و پلاستیک ساخته شدند. سازندگان هم چنین زیپ هایی ساخته اند که می تواند از دو طرف باز شود. با این وجود، فراتر از پیشرفت‌های فناوری اصل اساسی یکسان باقی مانده است: زیپ از دو نوار پارچه ‌ای انعطاف ‌پذیر با ردیف ‌هایی از دندانه‌ های فلزی یا پلاستیکی ساخته شده که با قلاب زدن به یکدیگر هنگامی که توسط یک لغزنده به هم فشار می‌آورند محکم می‌شوند.

در پایان دهه ۱۹۵۰ میلادی آژانس فضایی ایالات متحده (ناسا) هنگام توسعه لباس‌های فضایی پرفشار خود به فناوری زیپ کمک کرد و یک زیپ مهر و موم شده طراحی کرد که بتواند فشار را تحمل کند. این زیپ ها در ماموریت آپولو ۱۱ در ژوئیه ۱۹۶۹ میلادی اولین فرود روی ماه در لباس فضانوردان مورد استفاده قرار گرفتند. با این وجود، آن لباس‌ ها برای سفرهای طولانی ‌تر به فضا مناسب نبودند و به همین دلیل ناسا زیپ را دور انداخت. با این وجود، جانشینان مقاوم در برابر آتش و مقاوم در برابر مواد شیمیایی برای فناوری ناسا امروزه هنوزبه طور خاص در تجهیزات آتش نشانی و کارخانه های شیمیایی مورد تقاضا هستند.

شورش و هنر پاپ

زیپ به فرهنگ پاپ نیز راه پیدا کرده است. شورشیان هالیوود از جمله مارلون براندو در “وحشی” (۱۹۵۳) و جیمز دین در “شورش بدون دلیل” (۱۹۵۵) سبکی نمادین داشتند و به طور معمولی کت های خود را با زیپ نیمه باز می پوشیدند.

حتی در سال ۱۹۷۱ میلادی زیپ کماکان توانست جنجال برانگیز باشد. در آن سال رولینگ استونز آلبوم افسانه ‌ای خود را با نام “انگشتان چسبنده” منتشر کرد که جلد آلبوم آن توسط اندی وارهول نماد هنر پاپ طراحی شده بود. تصویر روی جلد آلبوم یک زیپ فلزی واقعی بود. اگرچه زمانی که زیپ باز می شد اندام تناسلی ای آشکار نمی شد و صرفا یک شورت نخی آشکار بود اما در آن زمان این طرحی رسوایی آمیز به نظر می رسید.

رژیم فرانکو در اسپانیا این آلبوم از دید خود “زشت” را سانسور کرد اقدامی که منجر به طراحی تصویر روی جلد البوم دیگری شد و این بار انگشتان زنی در حال خزیدن رو به بیرون از درون یک قوطی حلبی به تصویر کشیده می شد. دولت وقت اسپانیا دستور داد که آهنگ “خواهر مورفین” نیز از آلبوم “انگشتان چسبنده” حذف شود اگرچه تقریبا تمام آهنگ های آن آلبوم حول محور مواد مخدر می چرخیدند.

امروز ۱۳۰ سال پس از ثبت اختراع زیپ اثبات کرده آمده که باقی بماند. گروه YKK ژاپن بزرگترین تولید کننده زیپ در جهان سالانه حدود ۱٫۵ میلیارد زیپ تولید می کند. زیپ اکنون به سادگی به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده است و چندان به آن دقت نمی کنیم البته تا زمانی که گیر نکند!