به گزارش خبرساز ایران، هر ساله با فرارسیدن سالروز فوت میرزا کوچک خان، زندگی و فعالیت این مبارز عهد مشروطه از جهات مختلف بررسی می شود. با این حال، در اغلب موارد، توجهی به عاقبت و سرنوشت یاران میرزا نمی شود.
به طور کلی، دوران فعالیت میرزا کوچک خان در نهضت جنگل به دو دوره کلی تقسیم می شود: الف. از زمان جنگ با قوای روس در سال ۱۲۹۳ تا شکست از نیروهای وثوق الدوله در سال ۱۲۹۸ ب. از زمان تشکیل مجدد نهضت با کمک چپ گراها تا زمان مرگ در سال ۱۳۰۰٫ میرزا کوچک جنگلی در هر کدام از این دو دوره یاران و نزدیکی دارد که توجه به سرنوشت آنها جالب است. برخی از این یاران به میرزا خیانت کرده و برخی نیز تا لحظه مرگ در کنار او حضور داشتند.
در زیر به مهم ترین یاران میرزا و اعضاء نهضت جنگل و سرنوشتشان اشاره می کنیم:
دکتر حشمت
دکتر حشمت یکی از نزدیک ترین و مهم ترین یاران میرزا کوچک خان بود. او در دوره اول نهضت جنگل در کنار میرزا می جنگید. بعد از ترک مخاصمه میرزا با قوای وثوق الدوله و فرار به سمت فومنات، دکتر حشمت تصمیم گرفت راه خود را از میرزا و نهضت جنگل جدا کند. او تسلیم نیروهای قزاق شد و علی رغم اینکه امان نامه داشت، اما اعدام شده و در قبرستان «چله خانه» به خاک سپرده شد.
احسان الله خان
احسان الله خان نزدیک ترین یار میرزا در دوره دوم نهضت جنگل است. او گرایش های شدید چپ گرایانه داشت و میرزا را به نزدیکی به بلشویک های شوروی ترغیب کرد. با این حال، با دور شدن میرزا از شوروی و تیره شدن روابط او و لنین، احسان الله خان راه خود را از میرزا جدا کرده و علیه میرزا شورید. با افزایش مخالفت مردم، احسان الله خان مجبور شد مجددا با میرزا صلح کند. با این حال، با افزایش فشار قزاق ها، احسان الله خان بار دیگر پشت میرزا را خالی کرد. او مدتی بعد به مسکو گریخت و در آنجا نیز بعد از دستگیری توسط نیروهای امنیتی مسکو، به طور مخفیانه کشته شد.
عظمت خانم فولادلو
عظمت خانم فولادلو یکی از حامیان همیشگی میرزا کوچک خان جنگلی و از کردهای مهاجر اسکان یافته در روستای نیلق بود. این زن و پسرانش حاکم خلخال بودند و حمایت های فراوانی از میرزا نمودند. او تا لحظات آخر نیز از کوچک خان جنگلی حمایت می کرد. میرزا بعد از شکست در سال ۱۳۰۰ قصد داشت به خلخال نزد عظمت خانم برود اما در جنگل های تالش گیر افتاد و از سرما یخ زد. عظمت خانم بعد از فوت میرزا با رضا شاه مخالفت کرد و حتی با او جنگید اما قوایش از قوای قزاق شکست خوردند و او مجبور شد تسلیم شاه پهلوی شود.
حیدرخان عمواوغلی
حیدرخان نیز از نزدیکان میرزا در دوره دوم نهضت جنگل است. او نیز مانند احسان الله خان راه خود را از میرزا جدا کرد چرا که گرایش های شدید کمونیستی داشت. پس از اختلافات و کشمکش‌هایی که در جنبش جنگل پیش‌آمد حیدر خان در یکی از روستاهای گیلان محاصره و کشته شد.
میرزا حسین کسمائی
میرزا حسین کسمائی از نزدیکان میرزا در دوره اول نهضت است. او روشنفکر و شاعری بود که روزنامه نهضت جنگل را اداره می کرد و نقش برجسته ای در فعالیت های فرهنگی جنگلی ها داشت. با این حال، بعد از رویارویی وثوق الدوله با جنگلی ها از سیاست کناره گرفت و به کشاورزی مشغول شد.
خالو قربان
خالو قربان از کردهای نزدیک به میرزا کوچک خان بود که به خصوص در دوره دوم نهضت جنگل فعالیت داشت. با افزایش حملات قزاق ها به نیروهای جنگلی، خالو قربان تسلیم رضا خان شد و با او همکاری کرد. رضا خان بعدها او را به جنگ کردهای طرفدار سیمیتقو فرستاد اما در آنجا به علت اختلافاتی که با خالو کریم (از دوستان و همرزمانش) پیدا کرد به دست او کشته شد.
حاج احمد کسمائی
حاج احمد کسمائی یکی از اعضاء اصلی نهضت اول جنگل بود که با خیانتش به میرزا ضربه شدیدی به نهضت زد. کسمائی دارای ثروت و سرمایه زیادی بود و کلیه مخارج نهضت جنگل مانند خرید اسلحه و مهمات و امکانات دیگر را بر عهده می گرفت با این حال، بعد از مدتی روابط او و میرزا کوچک خان تیره شد. سرانجام حاج احمد کسمائی برادر خود، شیخ محمود را نزد وثوق الدوله به تهران فرستاد و اعلام کرد که تسلیم قوای دولتی می شود. وثوق الدوله نیز تسلیم شدن او را پذیرفت. با این حال، نیروهای روس بعد از هجوم به کسماء، حاج احمد را دستگیر و زندانی کرده و اموال و املاکش را تاراج کردند. احمد کسمائی مدتی بعد آواره شد و سرانجام در فقر و در حالی که نابینا شده بود درگذشت.
گائوک
گائوک یک سرباز اسیر آلمانی بود که با نزدیک شدن بلشویک ها به جنگلی ها نقش رایزن و مترجم را بین دو طرف ایفا می کرد. با این حال، بعد از مدتی چنان شیفته میرزا کوچک خان شد که به یکی از یاران نزدیک او بدل شده و نامش را هم به «هوشنگ» تغییر داد. گائوک یا هوشنگ تا لحظات آخر نیز در کنار میرزا ماند. او به همراه میرزا در جنگل های تالش یخ زد.
ثبت دیدگاه